Ścieżka Barania Góra w Nadleśnictwie Wisła jest wyjątkowa zarówno ze względu na swoją długość jak i miejsca, które odwiedza. Ma aż 16 km długości i na znacznej długości prowadzi wzdłuż niezwykłej urody potoków źródliskowych Wisły – Czarnej i Białej Wisełki. Na jej trasie znajduje się również Barania Góra z wieżą widokową.
Na ścieżkę dydaktyczną składają się 24 tablice edukacyjne ustawione przez Nadleśnictwo Wisła. Leśnicy z Beskidów rozplanowali je wzdłuż jednych z najczęściej uczęszczanych szlaków nie tylko w Beskidzie Śląskim, ale także w całych polskich górach. Nie mamy zatem tutaj do czynienia z wytyczaniem zupełnie nowego przebiegu ścieżki i udostępnianiem w ten sposób ciekawych przyrodniczo miejsc, ale z wykorzystaniem tras chętnie odwiedzanych przez turystów. Biorąc pod uwagę to, jak bardzo popularne są szlaki wzdłuż Białej i Czarnej Wisełki potencjał edukacyjny i promocyjny dla Lasów Państwowych jest tu ogromy. Nie sposób byłoby nie skorzystać z takiej sposobności.
Ustawienie 24 tablic na dystansie 16 km sprawia, że nie pojawiają się one za każdym zakrętem i przekaz nie jest zbyt nachalny. Przejście całej trasy jest doskonałym pomysłem na całodniową wycieczkę po najciekawszym fragmencie Beskidu Śląskiego, wręcz narzucającym się po choćby pobieżnym przestudiowaniu mapy tego regionu. Jedynym mankamentem jest to, że ścieżka nie tworzy domykającej się pętli, choć niewiele brakuje. Po zakończeniu wycieczki przy tablicy nr 24 na parkingu Wiśle Czarnej od miejsca, gdzie zaczynało się marsz dzieli wędrowca ok. 2 km asfaltowej drogi biegnącej najpierw przez miejscowość, a potem przez las.
KOMIKS ZACIEKAWIA
Czego zatem turysta może się odwidzieć się idąc ścieżką Barania Góra? Leśnicy z Wisły postawili na różnorodny przekaz. Mamy tu zarówno tablice na tematy, które turysta zastaje w danym miejscu, informacje o wybranych ciekawych chronionych gatunkach zwierząt (m.in. wilk, ryś, niedźwiedź), jak i tablice z komiksem, w którym bohaterami są głuszce. Autorem ilustracji do nich jest rysownik Tomasz Samojlik. Odwiedzając tą ścieżkę zauważyłem, że to właśnie one przyciągają najwięcej uwagi turystów. Co ciekawe, nie tylko dzieci, ale także dorośli chętnie zatrzymują się i czytają krótkie zabawne dialogi ptaków umieszczone w komiksowych dymkach. Decyduje o tym zapewne rysunkowa forma i ograniczona ilość tekstu, którą każdy jest w stanie przeczytać w krótkim czasie. Można dowiedzieć się z nich m.in. tego, że podczas swojej pieśni godowej kogut głuszca na chwilę traci słuch i dzieje się to podczas jednej z czterech zwrotek nazywanej szlifowaniem. Pozostałe komiksowe tablice mówią o biotopie tych dużych kuraków, wychowywaniu piskląt, różnicach w ubarwieniu między samicami i samcami oraz o ich pożywieniu.
Tematyka pozostałych tablic, tych nie związanych z głuszcami, jest bardzo różnorodna.
Na drugim przystanku turysta może dowiedzieć się podstawowych informacji na temat bodaj najważniejszego problemu beskidzkich lasów ostatnich kilkudziesięciu lat – zamierania drzewostanów świerkowych. Leśnicy za pomocą zdjęć, ilustracji i tekstu wyjaśniają na czym polega przebudowa świerczyn i hodowla możliwie odpornych na czynniki chorobowe drzewostanów, gdzie mamy do czynienia z większym zróżnicowaniem gatunkowym i wiekowym drzew.
Jednym z ciekawszych przystanków ścieżki jest ten, gdzie wyjaśniane jest zagadnienie zmieniających się warunków klimatycznych wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza. Dzięki temu, że najniższy punkt ścieżki leży na wysokości ok. 550 m n.p.m, a najwyższy – stanowiący jednocześnie szczyt Baraniej Góry – 1220 m n.p.m., turysta zaczyna wędrówkę w klimatyczno-roślinnym piętrze pogórza, następnie przemierza regiel dolny, który powyżej 1100 m n.p.m. przechodzi w regiel górny. Najbardziej różnorodne pod względem różnorodności biologicznej są najniżej położone, wilgotne siedliska. Możemy spotkać tu wiele rzadkich i chronionych roślin – widłaka goździstego, pierwiosnka wyniosłego czy parzydło leśne, które występuje tu dość licznie porastając brzegi Białej Wisełki. Na szczególną uwagę zasługuje rosnący tu tojad morawski mocny występujący w Polsce jedynie na nielicznych stanowiskach w Beskidzie Śląskim, Żywieckim oraz w Tatrach. Jest to endemit Karpat Zachodnich i rośnie również na nielicznych stanowiskach w Czechach i Słowacji.
Jednym z ważniejszych punktów na trasie tej całodniowej wycieczki ścieżką przyrodniczą jest Polana Przysłup. Powodów żeby zatrzymać się tu na odpoczynek jest co najmniej kilka. Po pierwsze mamy za sobą kilka kilometrów wędrówki, po drugie jest tu schronisko turystyczne, gdzie można się posilić, a po trzecie wreszcie stoi tu najstarszy budynek w Wiśle z 1863 r., w którym nadleśnictwo zorganizowało Izbę Leśną. Turyści mogą zapoznać się w nim z garścią informacji na temat historii, przyrody i gospodarki leśnej w okolicach Baraniej Góry. Na Polanie Przysłup znajduje się również drewniany budynek mieszczący Muzeum Turystyki przy Baraniogórskim Ośrodku Kultury i Turystyki Górskiej PTTK „U Źródeł Wisły”.
W BORZE WYSOKOGÓRSKIM
Od Polany Przysłup szlak sukcesywnie zdobywa wysokość by w końcu zanurzyć się w typowym borze wysokogórskim zdominowanym przez świerki. Im bliżej najwyższego punktu na trasie tym bardziej widoczne są ślady klęski zamierania świerka, które w latach 2004-2005 najmocniej dotknęło właśnie okolice Baraniej Góry i sąsiednich szczytów – Skrzycznego czy Magurki Radziechowskiej – na które rozciągają się widoki z trasy ścieżki. Szczytowe partie Baraniej Góry objęte są rezerwatem przyrody, możemy zatem obserwować w tym miejscu, jak naturalnie przebiega proces powrotu lasu na powierzchnie, gdzie starsze drzewostany świerkowe zamarły kilkanaście lat temu. Ważnym gatunkiem w tym procesie jest jarzębina, która często pojawiaj się w miejscach rozpadu świerczyn górnoreglowych. Zarośla złożone z tego gatunku stanowią doskonałą osłonę dla młodych świerków.
Po ok. 4 godzinach wędrówki docieramy do szczytu Baraniej Góry, gdzie stoi wieża widokowa.
Rozpościera się stąd jedna z najpiękniejszych panoram w Beskidach i to ona jest głównym celem większości turystów przemierzających szlaki wzdłuż Białej i Czarnej Wisełki. Znajdujące się na platformie widokowej tabliczki z informacjami o szczytach pomogą nam zlokalizować – królową Beskidów – Babią Górę czy najwybitniejsze szczyty w postrzępionym grzbiecie Tatr. Warunkiem jest oczywiście bardzo dobra przejrzystość powietrza.
Zejście z Babiej Góry do Doliny Białej Wisełki prowadzi przez dobrze zachowany górnoreglowy drzewostan świerkowy, który stosunkowo gładko przeszedł ciężkie poprzednie kilkanaście lat dla tego gatunku w Beskidzie Śląskim. Być może to północna wystawa, a co za tym idzie sprzyjający mikroklimat, oraz duża ilość źródeł bijących na stromym stoku zapewniły żywotność świerkom, których rozmiary mogą wręcz zachwycać.
Warto również wspomnieć o jednym z ostatnich przystanków, który traktuje o żyznej i kwaśnej buczynie górskiej. Te dwa zbiorowiska różnią się od siebie już na pierwszy rzut oka, o ile wiadomo na co zwracać uwagę. Spacer ścieżką u podnóża Baraniej Góry daje możliwość porównania, bo znajdziemy tu fragmenty z jednym i drugim zbiorowiskiem. Kwaśna buczyna górska to zbiorowisko występujące na glebach o mniejszej żyzności, z ubogą warstwą runa, w której często występują kosmatka gajowa, przenęt purpurowy czy jastrzębiec leśny. W żyznej buczynie górskiej w bogatym runie rosną żywiec gruczołowaty i cebulkowaty, miodunka ćma, gajowiec żółty, a w miejscach, gdzie gleba jest dostatecznie wilgotna także charakterystyczny czosnek niedźwiedzi.
Nie sposób w tym opisie pominąć przystanku nr 21. Znajdują się tu dwa największe wodospady Kaskad Rodła mierzące 3,5 m i 5 m wysokości Na Kaskady Rodła składa się w sumie ok. 25 naturalnych progów skalnych, po których spływają wody Białej Wisełki. Treść tablicy przy tym przystanku odnosi się także do budowy geologicznej znacznej części Karpat. Mowa o fliszu karpackim, który tworzą naprzemianległe warstwy piaskowców i łuków będących skałami osadowymi powstałymi na dnie morza. Owa warstwową budowę widać w wielu miejscach w dolinie Białej Wisełki, także na ostatnich kilometrach wędrówki ścieżką dydaktyczną.
W podsumowaniu należy podkreślić, że zaplanowanie ścieżki dydaktycznej wzdłuż tak bardzo uczęszczanych szlaków to doskonały pomysł, tak samo jak umieszczenie wzdłuż niej oprócz „zwykłych” tablic, także takich z treściami w postaci komiksu.